De mooiste vondst… van Gerard van Meerten
De titel roept gelijk vragen op en iedere zoeker heeft daar een eigen interpretatie van: is de mooiste vondst historisch, financieel of visueel? Lees verder en ontdek zelf wat voor jou de betekenis van deze vraag is.
Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) organiseerde dit jaar een evenement waar alle amateurarcheologen aan mee konden doen. De voorwaarden waren dat de vondst door de zoeker zelf gevonden moest zijn in Nederland en deze vondst vervolgens geregistreerd diende te worden in Portable Antiquities of the Netherlands (PAN).
Door bijna alle zoekers die betrokken zijn bij ArcheoHotspot Zoelen zijn in de afgelopen jaren vondsten gedaan en geregistreerd in PAN. Het totaal aantal gevalideerde vondsten in PAN is op dit moment 102.345 stuks. Zes van onze zoekers hebben een foto van hun mooiste vondst ingezonden naar het RMO. Eén van hen was Gerard van Meerten.
Gerards vondst is al eens in het programma ‘Tussen Kunst en Kitsch’ geweest. Hij kwam zelfs in een speciale aflevering waarbij de interviewer bij Gerard thuis op bezoek kwam om ook zijn andere vondsten te aanschouwen. Het vervolg was een hilarisch bezoek aan een van de zoekvelden op de Betuwe, dat voornamelijk bestaat uit klei. Tijdens de regen zak je weg en kom je tot je enkels in de modder te staan, maar dat is het echte leven van een zoeker.
Terug naar de mooiste vondst van Gerard. Toen hij net een metaaldetector had aangeschaft, ontdekte hij deze vondst. Het betreft een bronzen speer/lans. Deze vondst deed hij in een slootkant, maar in eerste instantie herkende Gerard de uniekheid van deze vondst niet. Door opmerkingen en adviezen van andere zoekers nam hij contact op met professionals. Deze gaven aan dat het ging om een bronzen speer/lanspunt. Echter, bij de vondst ontbraken aanvullende vondsten. Meestal worden dit soort vondsten in graven gevonden of in een vondstcomplex, of als depotvondst (een tijdelijke opslag door de eigenaar of handelaar). Echter, bij deze speerpunt waren geen aanvullende vondsten, die de ouderdomsbepaling konden ondersteunen (ondersteunend bewijs).
Het onderzoek richt zich vervolgens op vondsten die in de omgeving zijn gedaan, waarmee het waarschijnlijk is dat dit gebied al bewoond werd in de periode van de bronstijd/ijzertijd. Dit blijkt inderdaad het geval te zijn. Bij Villa Maria is een vuurstenen sikkel gevonden, en op het grafveld Zwarte Teun in Kesteren is een graf uit die periode ontdekt (dit bevindt zich nu in het streekmuseum). Daarnaast zijn er een relatief groot aantal resten van bronzen voorwerpen uit de bronstijd gevonden in Kesteren en met name in Opheusden. Deze gegevens maken het aannemelijk dat de speer uit deze periode afkomstig kan zijn. Maar daarmee zijn we er nog niet.
De vraag is dan of er vergelijkbare exemplaren in Nederland zijn gevonden. Dit onderzoek is uitgevoerd door het Groninger Institute of Archaeology (1, 2).
Gegevens van het voorwerp:
- Functie: wapen/gereedschap
- Lengte: 215 mm
- Breedte: 26 mm
- Gewicht: 120,8 gram
- Materiaal: brons (koperlegering)
- Patina: perfect aanwezig, geen schade en compleet
- Waarschijnlijk nooit functioneel gebruikt.
- (Jacht)wapen met een lange schacht en punt.
- Ontbreken van decoratie op zowel blad als koker.
- Pen gat aanwezig, voor fixatie aan een houten steel.
Uit vergelijkend onderzoek blijkt dat er bij opgravingen in Cuijk een mal is gevonden waaruit dit soort speerpunten gemaakt konden worden, wat het aannemelijk maakt dat de speer lokaal of regionaal geproduceerd kan zijn. Uniek is het feit dat de lans zo dun is; meestal zijn ze naar de randen toe veel dikker, wat de functionaliteit zou verminderen.
Op basis van al deze gegevens komt de datering van het voorwerp uit op de midden-bronstijd (1800-1500 voor Christus).
Conclusie, dit is een unieke vondst. Het is dan ook zeer terecht dat deze speer is gekozen als een van de 40 mooiste vondsten van amateurs door het RMO. Het plaatst Kesteren op een nog bijzondere plek in de geschiedenis van het Rivierenland.
Wie de speer/lanspunt wil bewonderen, kan deze op 17 mei 2025 komen bekijken in ons centrum in Zoelen tussen 13.00 en 16.00 uur. Gerard zal daar zijn om vragen van bezoekers te beantwoorden.
Gebruikte literatuur:
- Resultaten van dit onderzoek zijn vastgelegd in rapport DB 2736 in de bronstijdcatalogus van de Rug.
- Registratie in PAN 00054322
- Info uit Butler (1990), Fontijn (2002) en Butler & Fokkens (2005)
Bijdragers
ACR bestuurslid media-communicatie.
Daphne van Malsen
Dit is een verhaal van
