Terugblik op een geslaagde onderzoeksdag in het Fries Museum

Op 20 april organiseerde het Fries Museum in Leeuwarden een speciale dag. We onderzochten de samenstelling van archeologische vondsten, zoals vroeg-Romeinse fibulae (mantelspelden). Dit onderzoek is onderdeel van het programma Constructing the Limes, geleid door de Universiteit Utrecht, waarbij Portable Antiquities of the Netherlands (PAN) een partner is.

Tijdens deze dag werden de metaalsamenstellingen van vroeg-Romeinse fibulae onderzocht met behulp van XRF-metingen (röntgenstraling) door Bertil van Os van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en laserablatie door Gareth Davies en Stephen Merkel van de Vrije Universiteit. We hebben al eerder metingen gedaan, maar om meer gegevens te verzamelen, vroegen we detectorzoekers om specifieke vroeg-Romeinse fibulae mee te nemen naar het evenement. We zochten naar kap-, boog-, knik- en ogenfibulae, die vooral in Germaans gebied gevonden worden. Door deze objecten te analyseren, hopen we te weten te komen of ze door de Romeinen zijn gemaakt en geleverd, of dat ze lokaal zijn gemaakt, bijvoorbeeld door het omsmelten van Romeinse objecten.

Veel mensen kwamen naar het evenement en om 12 uur begonnen we. Eerst registreerden we de vondsten die nog niet in de PAN-database stonden. Dit deden we door foto's te maken en een record aan te maken met de vondstlocatie. Deze registratie is belangrijk om de informatie aan een object te koppelen. Daarna deden we de XRF-metingen, waarmee we een idee kregen van de metaalsamenstelling van de objecten. Deze informatie gebruikten we voor de volgende stap: laserablatie, waarbij we de geschikte objecten nauwkeuriger meten. Vanwege de hoge kosten van deze methode konden we niet elk object meten.

In totaal hebben we 28 nieuwe records in PAN aangemaakt en ongeveer 60 objecten gemeten met de XRF-methode. Ongeveer 10 objecten zijn gemeten met laserablatie. Het verwerken en interpreteren van de data kost tijd, dus de resultaten zijn nog niet bekend.

Het was een zeer geslaagde dag, vooral dankzij de hulp van de detectorzoekers. Zonder hen zou dit onderzoek niet mogelijk zijn geweest. Een mooi voorbeeld van samenwerking tussen burgers en wetenschap!