Om belangrijke berichten te beschermen tegen ongewenste ogen, gebruikten de Romeinen zogenaamde zegeldoosjes. Verzegelde brieven en andere poststukken werden hiermee beschermd. Met enige regelmaat worden deze zegeldoosjes in nabijheid van een legerplaats of op akkers met een metaaldetector gevonden. Ook in Utrecht. Archeoloog Alexander van de Bunt vertelt je in deze aflevering van Vondst van de Schervendokter meer over deze Romeinse zegeldoosjes.
Men verzegelde poststukken onder meer om te voorkomen dat deze door vreemden gelezen werden. Om post nog beter te beschermen, gebruikten Romeinen zegeldoosjes om de lakstempel, zodat de lak niet per ongeluk werd gebroken. Een zegeldoosje werkt zo: eerst werd een brief, wastablet of zak stevig dichtgeknoopt met touw. Het touw werd door twee uitsparingen in één helft van het doosje geleid. Zo kwam de knoop ín het zegeldoosje. Vervolgens werd warme was over de knoop gegoten, waarna de verzender er zijn unieke stempel in drukte. Het zegeldoosje werd om de lakstempel dichtgeklapt en de post was klaar voor verzending. Dergelijke zegeldoosjes komen voor in het gehele Romeinse Rijk en waren er in verschillende soorten en maten; vierkant, rond, ovaal of druppelvormig, bijvoorbeeld. Vaak waren de doosjes voorzien van mooie versiering met glaspasta, (edel)stenen, florale motieven of zelfs een portret.
Brieven van Bataven
Werden deze zegeldoosjes uitsluitend door Romeinen gebruikt? Zeker niet. Voorheen koppelde archeologen zegeldoosjes aan Romeinse legerplaatsen. Toch worden zegeldoosjes met enige regelmaat gevonden op het platteland, in de buurt van vroegere inheemse boerderijen. Waaronder van Bataven die ook in delen van Utrecht woonden of in het Romeinse leger diende. Na hun diensttijd van 25 jaar keerden ze terug naar hun thuisland. In de tussentijd schreven ze, zo blijkt uit de gevonden zegeldoosjes, hun familie over hun avonturen. Grote kans dat de Bataven tijdens hun diensttijd in aanraking kwamen met Latijn en het schrift vervolgens van de Romeinen overnamen. Voorheen dacht men dat slechts de elite kon lezen en schrijven, waarschijnlijk ging de romanisering ze ver in onze contreien dat dit ook voor de gewone man gold.
Bij officiële post kon je ervan uitgaan dat het altijd binnen een redelijke tijd aankwam. Van privépost moest je maar afwachten of dit het geval was.
Te land, ter zee en in de lucht
Binnen het Romeinse Rijk was wel een groot verschil tussen officiële post en privépost. Bij officiële post kon je ervan uitgaan dat het altijd binnen een redelijke tijd aankwam. Van privépost moest je maar afwachten of dit het geval was. Daarom werd privépost vaak aan vrienden of familie meegegeven als zij naar een bepaalde streek of stad reisde. Ook kon je natuurlijk je vertrouwde hulp op pad sturen. Wanneer je te voet, per os of ezel reisde kon het ondanks het goede wegennetwerk nog steeds een eeuwigheid duren voordat post op de juiste bestemming aankwam. Reizen per schip duurde vaak net zo lang als een reis over land. Als laatste optie kon je ook een postduif erop uit sturen, zelfs die waren bij de Romeinen al bekend.
Met dank aan de vinders.
Ook iets gevonden?
Iedereen die een archeologische vondst doet, is wettelijk verplicht dit te melden. In Utrecht kan dit bij het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht. Je helpt zo niet alleen mee de geschiedenis van de provincie in kaart te brengen, onze experts vertellen je bovendien graag meer over de achtergronden van je vondst.
Bijdragers
Landelijk coördinator
Alexander van de Bunt
Dit is een verhaal van
Landschap Erfgoed Utrecht
Meer info →
UtrechtAltijd
Meer info →