Rijksmuseum van Oudheden viert archeologie van Nederland
Vanaf 23 april 2025 zet het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden de Nederlandse archeologie in het zonnetje met de grote zomertentoonstelling ‘Boven het maaiveld’. De tentoonstelling toont een breed scala aan archeologische ontdekkingen uit de periode 2000-2025. Met meer dan 500 vondsten uit ruim 200 vindplaatsen in Nederland en het Caribisch gebied, belooft het een feest der herkenning vol verrassingen te worden. Bezoekers zien er iconische vondsten zoals 'Barry', het scheepsbeeld dat bij Texel uit zee werd gevist, en 'Krijn', de eerste Nederlandse Neanderthaler. Maar ook minder bekende, minstens zo fascinerende bodemvondsten krijgen een podium: de oudste sok van Europa, een Romeins aspergemesje, een Japans porseleinen bordje uit een beerput in Vlissingen en een roodstenen hanger uit Bonaire. Daarnaast komen grote opgravingsprojecten aan bod, zoals de prehistorische zonnekalender van Tiel en het 15de-eeuwse koggeschip uit de IJssel. De expositie besteedt ook aandacht aan de verschillende opgravers: van overheidsinstanties en archeologische bedrijven tot detectorzoekers en vrijwilligers. Door de hele tentoonstelling loopt de centrale vraag: Wat maakt een vondst waardevol? Bezoekers worden uitgenodigd om mee te filosoferen over welke objecten er voor hen persoonlijk ‘boven het maaiveld uitsteken’. De tentoonstelling is te zien tot en met 7 september 2025.
Alles van waarde
‘Boven het maaiveld’ gaat niet alleen over archeologische vondsten maar ook over de opgravingen, vindplaatsen, onderzoek en de verhalen erachter. Uit de ontelbare vondsten van de afgelopen 25 jaar zijn honderden voorbeelden te zien uit alle Nederlandse provinciën en de Caribische ABCSSS-eilanden, te leen van zo’n negentig musea, depots, archeologische bedrijven en particuliere vinders. Die vondsten zijn bij opgravingen letterlijk boven het maaiveld gekomen en ze steken daar in diverse opzichten ook figuurlijk bovenuit.
Elke vondst heeft een eigen betekenis. Sommige worden wereldnieuws, andere zijn van wetenschappelijk belang of uniek in hun soort. Andere objecten vallen op vanwege hun ambachtelijke maakwijze of zijn de persoonlijke favoriet van een archeoloog. Soms is juist de vindplaats opmerkelijk: waarom lagen er leeuwenbotten op het Binnenhof in Den Haag? En hoe belandde een orka-bot in de slotgracht van een kasteel? Daarnaast raken sommige vondsten een emotionele snaar, zoals een tandenborstel uit Kamp Westerbork of een middeleeuwse liefdesring.
De tentoonstelling gaat in op verhalen, wetenschappelijk onderzoek en emoties die achter vondsten schuilgaan en brengt meer dan vijfhonderd ‘waardeverhalen’ samen in een sprankelende en verrassende vormgeving. Bezoekers denken mee over de kwetsbaarheid van archeologie, vraagstukken als ‘Van wie is de jurk van Texel’, en kunnen stemmen op wat zij een waardevolle of juist waardeloze vondst vinden. Video’s en een ‘laboratorium’ geven een kijkje in het werk van de archeoloog en moderne onderzoekstechnieken. Op een fotowand tonen zo’n veertig vinders trots ‘hun’ eigen vondst. Verder is er aandacht voor de nieuwe perspectieven die onder meer DNA- en isotopenonderzoek bieden aan thema’s als identiteit, gender- en statusverschillen.
Archeologie 2000-2025
In de afgelopen 25 jaar is de archeologie in Nederland in een stroomversnelling geraakt en enorm in belangstelling gegroeid, zowel bij opgravers als bij het grote publiek. Sinds 2000 zijn er meer opgravingen en vondsten gedaan dan ooit tevoren. Dit komt onder meer door strengere wetgeving die cultureel erfgoed beter beschermt, bijvoorbeeld wanneer archeologische locaties bedreigd worden door bouwprojecten. Daarnaast hebben geavanceerde onderzoekstechnieken een enorme kenniswinst opgeleverd. Dankzij verfijnde natuurkundige, chemische en microscopische analyses kunnen vondsten nu tot in de kleinste details worden onderzocht. Digitalisering heeft het verwerken en documenteren van gegevens efficiënter dan ooit gemaakt.
Kijk voor de meest actuele informatie op deze website.
Bijdragers
Dit is een verhaal van
