Begin 2022 ging ik op één van mijn eerste registratiebezoeken voor PAN. Na een uur rijden kwam ik aan in Raalte, waar ik een afspraak had met Benno Geertman. Benno is een enthousiaste metaaldetectorist die al vanaf 1993 zoekt in de provincie Overijssel. Vanaf die tijd is hij via Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) betrokken geraakt bij opgravingen in Raalte, Heeten en Bathmen, waar hij ook zijn zoekvriend heeft leren kennen.
De zegelstempel
In 1998 werd door Benno Geertman en Jan Ophof in de gemeente Deventer een bronzen zegelstempel gevonden. De stempel is 30 bij 24 millimeter groot en weegt 9,17 gram. Aan de achterzijde zijn geen restanten van een handvat of draagoog zichtbaar, wat doet vermoeden dat het stempelvlak ergens zat ingeklemd. Het feit dat het stempelvlak intact is doet vermoeden dat het object is verloren. Op de achterzijde is wel een pijl ingekrast, waarmee de juiste stempelrichting is aangegeven. Op het stempelvlak staat een gekroond wapenschild dat doet denken aan wapens op munten, vlaggen en drinkbekers uit de periode van koning Phillips II van Spanje (1527-1598). Ook het randschrift van de stempel verwijst naar een herkomst uit deze contreien: DONNA. VITTORIA. AVOLOS.
De (mogelijke) herkomst
Het woord DONNA is Spaans/Italiaans voor dame, en met VITTORIA AVOLOS wordt haar voor- en achternaam aangeduid. Op het eiland Sicilië zijn bij de havenstad Augusta twee forten gebouwd door Vizekoninge (Duits), die ze naar zichzelf noemden, namelijk AVOLOS en VITTORIA. Mogelijk is de stempel meegebracht door Alfonso Felice d’Avalos (1564-1593), een Italiaanse edelman die in dienst was van de koning van Spanje. Hij was Grande van Spanje en werd ook benoemd tot ridder in de Orde van het Gulden Vlies. Alfonso is de oudste zoon van Francesco Ferdinando d’Ávalos, de gouverneur van Milaan en de onderkoning van Sicilië en Isabella Gonzaga. In 1583 trouwde hij met Lavinia della Rovere (1558-1632), dochter van Guidobaldo II della Rovere, Hertog van Urbino en Vittoria Farnese, kleindochter van paus Paul III.
De zegelstempel in historische context
Hóe de zegelstempel in Overijssel terecht is gekomen, is natuurlijk speculatief. Wél kan iets worden gezegd over waarom de stempel hier is gevonden. Zoals in de vorige alinea aangegeven is het mogelijk dat de zegelstempel is meegebracht door Alfonso Felice d’Avalos. Tijdens de slag bij Warnsveld of Zutphen op 22 september 1586 gaf hij de leiding over de Spaanse cavalerie, waarmee hij de slag won. Het is dan ook denkbaar Alfonso en zijn troepen voorafgaand aan deze slag in de gemeente Deventer op doortocht waren of dat zij hier een tijdelijk kamp hadden opgeslagen, waar de zegelstempel is verloren.
Het is bijzonder in dat in Nederland een Italiaanse adellijke zegelstempel is gevonden die mogelijk kan worden toegeschreven aan de 80-jarige oorlog in ons land. Afsluitend dank aan Benno voor het registreren van zijn zegelstempel in de vondstdatabase van Portable Antiquities of the Netherlands (PAN). Alleen samen kunnen we de historie van ons land verder ontdekken.
De stempel is te bekijken onder: PAN-00105521.
Bijdragers
PAN-coördinator C-Limes
Vick Hermsen
Dit is een verhaal van
