Glas was in de Vroege Middeleeuwen een zeer gewilde grondstof om kleurrijke kralen van te maken. Hoewel archeologen deze vondsten voornamelijk kennen uit nederzettingen en vrouwengraven, worden ze ook regelmatig als losse vondsten op akkers aangetroffen. Daarnaast laten deze kleurrijke vondsten zien dat de Vroege Middeleeuwen lang niet zo duister waren als men doet vermoeden. In deze aflevering van Vondst van de Schervendokter duikt archeoloog Alexander van de Bunt in de wereld van het vroegmiddeleeuwse glas.
Het meeste complete glaswerk dat we kennen uit de Merovingische periode komt uit grafvelden, terwijl het afval van de glasproductie juist uit nederzettingen bekend is. Hierbij kan je denken aan scherven van luxe glaswerk, waaronder herkenbare fragmenten van drinkhoorns en slurfbekers, maar ook glazen staafjes waarvan kralen werden gemaakt. Luxe aardewerk was voorbehouden voor de elite, het gebruik en dragen van kleurrijke glazen kralen was voor iedereen. Dergelijke kralen uit opgravingen en als losse vondsten vertellen ons dat mensen in de Vroege Middeleeuwen relatief welvarend waren. Dat kan erop duiden dat rijkdom destijds over meerdere lagen van de bevolking was verdeeld en niet was beperkt tot een bevoorrechte groep.
De meest bekende voorbeelden van kralensnoeren in het Utrechtse gebied zijn afkomstig uit het Merovingische grafveld van Rhenen, waar deze voornamelijk in vrouwengraven zijn aangetroffen.
Vrouwensieraden
De meest bekende voorbeelden van kralensnoeren in het Utrechtse gebied zijn afkomstig uit het Merovingische grafveld van Rhenen, waar deze voornamelijk in vrouwengraven zijn aangetroffen. Aan de hand van deze vondsten kunnen we zelfs stellen dat deze glazen kralen het favoriete sieraad waren voor dames. Van lange kralensnoeren tot armbanden en van snoeren voor rond de hals of het middel, er bestonden veel variaties. Deze snoeren hadden prachtige kralen met verschillende kleuren en motieven. Een van de meest opvallende kralen zijn van millefiori ‘duizend bloemen’ glas. Wat de naam doet al vermoeden, deze kralen zijn versierd met een rijk motief van bloemen.
Exotische Glazen Kralen
Provinciaal Archeologisch Depot Utrecht - Provincie Utrecht
Glas maken als ambacht
Het maken van glas in de Vroege Middeleeuwen was geen ongewone bezigheid. Veel markten werden gekleurd door het aanbod van verschillende handels- en ambachtslieden. Erg duur waren kralen niet en in tegenstelling tot het grotere glaswerk, werden kralen op diverse plaatsen in Nederland gemaakt. Om glazen kralen te maken, gebruikte men glasstaafjes van verschillende diktes en kleuren. Deze werden vakkundig aan elkaar gesmolten, doorboord en in stukjes geknipt. Het glas wat men hiervoor nodig had, werd niet lokaal vervaardigd. Mensen deden in de zesde en zevende eeuw grote moeite om veelkleurig glas op grote schaal te importeren uit het Mediterrane gebied, met name uit Noord-Italië. Daarnaast zijn ook kralen bekend die gemaakt zijn van barnsteen. Dit materiaal werd voornamelijk aan de stranden van Nederland gevonden en werd vanouds ook geïmporteerd vanuit Denemarken en Noord-Duitsland.
Glazen kralen, gevonden in Bunnik
Alexander van de Bunt / Landschap Erfgoed Utrecht - 2018
Ook iets gevonden?
Iedereen die een archeologische vondst doet, is wettelijk verplicht dit te melden. In Utrecht kan dit bij het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht. Je helpt zo niet alleen mee de geschiedenis van de provincie in kaart te brengen, onze experts vertellen je bovendien graag meer over de achtergronden van je vondst.
Bijdragers
Landelijk coördinator
Alexander van de Bunt
Dit is een verhaal van
Landschap Erfgoed Utrecht
Meer info →
UtrechtAltijd
Meer info →